Günün Ayrıntısı Yazılar

Gücün Yüzeyinde Bir Metafor: Krek Deri Nedir? Siyaset bilimi, çoğu zaman görünmeyeni analiz etme sanatıdır. Bir toplumun kurumları, ideolojileri ve iktidar yapıları tıpkı bir yüzey gibi görünür; pürüzsüz, sağlam, bütün. Ancak o yüzeye yakından baktığınızda ince çatlaklar, gerilim hatları ve yıpranmış dokular göze çarpar. İşte “krek deri” tam da bu durumu tanımlar: yüzeydeki çatlakların estetikle birleştiği, bozulmanın yeni bir anlam kazandığı bir kavram. Peki, krek deri nedir? Ve bu kavram, siyaset biliminin temel soruları olan güç, meşruiyet ve direnişle nasıl ilişkilendirilebilir? Krek Deri: Çatlaklardaki Güç ve Estetik Krek deri, yüzeyinde bilinçli olarak yaratılmış veya zamanla oluşmuş çatlaklarla kendine özgü bir…

İleri Gelmek Ne Demek? Tarihsel Bir Yolculuk Üzerinden Toplumsal Yükselişin Anlamı Bir tarihçi olarak geçmişin tozlu sayfalarında gezinirken, her dönemde insanların aynı soruların peşinde koştuğunu fark ederim: “Nasıl ileri gelinir?” ve “İleri gelmek ne demektir?” Bu ifadeyi sadece bireysel başarıyla değil, toplumların kaderini şekillendiren tarihsel süreçlerle birlikte düşünmek gerekir. Çünkü “ileri gelmek” yalnızca bir kişinin yükselişi değil, bir toplumun, bir kültürün ya da bir çağın dönüşümüdür. Geçmişten Günümüze: Yükselmenin Anlamı Tarih boyunca “ileri gelmek” kavramı, güç, statü ve etki kazanmakla eş anlamlı olmuştur. Ancak bu ilerleme her dönemde farklı şekillerde yorumlanmıştır. Feodal dönemde ileri gelmek, toprak sahibi olmak demekti. Sanayi…

Gülibrişim Saksıda Yetişir Mi? Felsefi Bir Bakış Açısıyla Doğa ve İnsan İlişkisi Felsefe, insanın dünyayı anlamak için sorduğu sorularla şekillenir. İnsanlar sadece kendi varlıklarını değil, çevrelerindeki doğayı, doğanın içindeki varlıkları ve onlarla olan ilişkilerini de sorgular. İnsanın dünyayla, doğayla ve diğer varlıklarla olan etkileşimi, felsefi bir bakış açısıyla derinlemesine incelenebilir. Bugün, “Gülibrişim saksıda yetişir mi?” sorusunu felsefi bir perspektiften ele alacağız. Bu basit bir soru gibi görünebilir, fakat asıl sorulması gereken, insanların doğayı nasıl algıladığı, doğa ile kurduğumuz ilişkinin sınırları ve bizlerin bu dünyadaki rolüdür. Saksıda yetişebilecek olan bir bitkinin, aslında varlık ve evren anlayışımızla nasıl bir bağlantısı olabilir? Epistemoloji:…

Gişelerde S Farkı Ne Demek? Veriler, Gerçekler ve İnsan Hikâyeleriyle Derinlemesine Bir Yolculuk Günlük hayatımızda belki de defalarca karşımıza çıkan bir detay var: gişelerde karşımıza çıkan “S farkı” ibaresi. Bilet alırken, araç geçişlerinde ya da kamu hizmetlerinde “S” harfiyle işaretlenmiş bir tutar farkı gördüğümüzde çoğumuzun aklından aynı soru geçer: “Bu S ne anlama geliyor?” Belki birkaç lira, belki de daha yüksek bir meblağ… Ancak işin arkasında, yalnızca rakamların değil, sistemlerin, kararların ve insanların hikâyeleri vardır. Gelin bu konuyu verilerle, örneklerle ve gerçek yaşamdan kesitlerle adım adım çözümleyelim. S Farkı Nedir? Kavramın Temel Tanımı Gişelerde “S farkı”, en genel anlamıyla standart…

Göz Göze Birleşik mi Ayrı mı? İnsan Bağlantısının Psikolojik Derinlikleri Bir Psikoloğun Meraklı Bakışıyla Başlamak Bir psikolog olarak her zaman insan davranışlarının ardındaki görünmez dinamikleri merak ederim. Özellikle de bakışların dili… “Göz göze gelmek” deriz — peki, bu ifade birleşik mi yazılır, ayrı mı? Dil açısından basit bir yazım meselesi gibi görünse de, psikolojik açıdan bakıldığında bu soru çok daha derindir. Çünkü “göz göze” olmak aslında bir bağ kurma biçimidir; iki bilincin, iki duygunun ve iki niyetin kesişme anıdır. Belki de asıl mesele, kelimenin nasıl yazıldığı değil, bizim birbirimize nasıl baktığımızdır. Bilişsel Psikoloji: Göz Temasının Zihinsel Okuması Bilişsel psikolojiye göre…

Açık Kapı Nasıl Yapılır? İnsan Hikâyeleri, Veriler ve Gerçek Hayattan İlhamla Bir evin en samimi daveti, çoğu zaman bir söz değil, bir eylemdir: açık bir kapı. Kimi zaman bir misafiri içeri davet etmek, kimi zaman yeni bir başlangıca yer açmak anlamına gelir. Peki ama teknik olarak da mecazi olarak da, açık kapı nasıl yapılır? Bu yazıda hem marangozların ve mimarların gözünden, hem de hayat hikâyelerinin içinden geçen verilerle dolu bir yolculuğa çıkacağız. Çünkü kapı, yalnızca bir nesne değil; bir geçiş metaforudur. “Kapı” Sadece Bir Nesne Değil: İnsanlık Tarihinde Geçişin Sembolü Antik çağlardan bu yana kapılar, yalnızca duvarlardaki açıklıklar değil, medeniyetlerin…

Sesin Kökenine Yolculuk: Eski Türklerde “Beste”nin Antropolojik Anlamı Bir antropolog olarak kültürlerin sesini dinlemek, tarih boyunca insanın kimliğini anlamanın en büyüleyici yollarından biridir. Her toplum, kendi duygularını, inançlarını ve toplumsal yapısını bir ses düzeni içinde ifade eder. “Beste” kelimesi, bugün kulağımıza sanatsal bir terim gibi gelir; ama kökenine indiğimizde, Eski Türk kültüründe bu kelimenin taşıdığı anlam, sadece bir müzikal yapı değil, toplumsal bir hafıza biçimidir. Eski Türklerde beste, insanın doğayla, toplulukla ve kutsal olanla kurduğu sesli bir iletişim biçimiydi — bir tür ruh dili. “Beste” Ne Demek? – TDK ve Antik Anlam Katmanları TDK’ya göre “beste”, “bir müzik eserinin ezgisel…

Aşağıda, insan ruhuna dair meraklı bir bakışla başlayan ve Mehmet Görmez’in yaşı ekseninde biyografik gerçeklik ile psikolojik yorum arasında kurguya kaçmadan ilerleyen özgün bir yazı var. — “Bir insanın yaşı sadece takvimle ölçülmez; zihninde taşıdığı zaman, belleğinde biriktirdiği duygu, çevresine yansıttığı sosyal ilişki üçgeninde anlam kazanır.” Bir psikolog olarak insan davranışlarını çözümlerken çoğu zaman tek bir bilgiyle harekete geçeriz: doğum tarihi. O tarih, kimilerimiz için geçmişin boş sayfalarını açar; kimilerimiz içinse yaşamsal bir pusula olur. Bugün ele alacağımız konu, bu pusulaya dair bir soru: Eski Diyanet İşleri Başkanı Mehmet Görmez kaç yaşında? Ama ben bunu yalnızca demografik bir bilgi olarak…

İnsanoğlu yüzyıllardır daha yükseğe çıkmak, daha ağır yükleri taşımak ve daha büyük yapılar inşa etmek için makineler geliştirdi. Bu çabanın en somut sonuçlarından biri de vinçlerdir. Peki hiç düşündünüz mü, “En büyük vinç kaç ton kaldırabilir?” sorusunun arkasında nasıl bir mühendislik, nasıl bir fizik ve nasıl bir insan zekâsı yatar? Bugün bu soruya bilimsel bir merakla yaklaşacağız ama öyle karmaşık terimlerle değil; herkesin anlayabileceği bir dille… İnsan Gücünden Çelik Devlere: Vincin Evrimi Tarihte ilk vinçler, Antik Yunan döneminde insan ve hayvan gücüyle çalışan basit makaralardı. 2-3 tonluk taş blokları kaldırmak bile o dönemde devrim niteliğindeydi. Ancak sanayi devrimi ve modern…

Avrat Kelimesi Ne Anlama Gelir? Geleceğin Toplumunda Bir Kavramın Dönüşen Yüzü Kelimelerin kaderi vardır. Onlar, bir toplumun hafızasında yaşar, zamanla şekil değiştirir, bazen anlamını kaybeder, bazen de yeniden doğar. “Avrat” kelimesi de tam olarak böyle bir kavram… Kimi zaman küçültücü bir ifade olarak anılır, kimi zaman ise tarihsel bir bağlamın taşıyıcısı olarak görülür. Peki bu kelime gelecekte nerede duracak? İnsanlığın değerleri değiştikçe “avrat” sözcüğü de yeni bir anlam kazanacak mı? Gelin, bu sorunun cevabını birlikte arayalım. Tarihten Günümüze: “Avrat”ın İzinde “Avrat” kelimesi, köken olarak Arapça “ʿawra” sözcüğünden gelir ve tarihsel olarak “kadın”, “eş” ya da “mahrem yer” gibi anlamlar taşır.…